آبها که از آسیاب افتاد:
توضیح:
در بعضی روستاها، آسیاب‌ها به وسیله نیروی آب به حرکت در می‌آیند؛ به این صورت که آسیاب در مسیر جریان آب قرار داده می‌شود و توسط انرژی آب، چرخ آسیاب نیز به حرکت در می‌آید. با قطع شدن جریان آب، سنگ آسیا بی‌حرکت می‌شود و در نتیجه آسیاب از کار می‌افتد.
کاربرد:
وقتی بخواهیم بگوییم صبر کن تا هیاهو و جنجالی که به دنبال حادثه‌ای پیش آمده فرو بنشیند یا از یاد برود، از این ضرب‌المثل استفاده می‌کنیم.
مشابه:
شتر مرد و حاجی خلاص.
برگرفته از کتاب: فوت کوزه گری
نوشته: مصطفی رحماندوست
آدم چرا روزه شک دار بگیرد:
- توضیح:
گرفتن روزه‌ای که ممکن است درست نباشد، کار عاقلانه ای نیست؛ زیرا فرد روزه‌دار گرسنگی را تحمل می‌کند و ثوابی هم نمی‌برد.
- کاربرد:
وقتی کسی کاری می‌کند که احتمال سودی از آن نیست؛ ولی زیانش حتمی است، این مثل به کار می‌‌رود.
مشابه:
- آدم چرا شعر بگوید که در قافیه‌اش بماند.
چرا آدم زیر دیوار خرابه بخوابد که خواب آشفته ببیند.
آش کشک خالته؛بخوری پاته؛نخوری پاته:
توضیح:آشی را که خاله پخته، باید خورد؛ زیرا نخوردن آن، از ادب به دور است و باعث ناراحتی خاله می‌شود.
کاربرد:
اگر انجام کاری به عهده کسی گذاشته شده باشد که او میلی به انجام آن نداشته باشد،…..
دیگران برای تشویق او می‌گویند:«آش کشک خالته بخوری پاته، نخوری پاته»
یعنی مجبور هستی این کار را انجام بدهی؛ چه علاقه‌ای به آن کار داشته باشی، چه نداشته باشی.
معنای لغت:
پاته:
پایت است. به پای تو نوشته شده است.
آب روی چرخ آسیاب کسی ریختن:
کاربردهمیشه
برای پختن پلو به مقدار زیاد از قابلمه های بزرگی به نام دیگ و از قاشق
های بزرگی هم به نام کفگیر استفاده می شود . در زمان های قدیم وقتی کسی
نذری می پخت ، بقیه ی مردم برای گرفتن غذاهای نذری صف می کشیدند . وقتی که
کفگیر به ته دیگ می خورد صدا می داد چون جنس آن ها فلزی بود . هنگامی که
غذا در حال تمام شدن بود و پلو هم به انتها می رسید این کفگیر بر اثر
برخورد به دیگ صدا می داد و آشپزها هم وقتی که غذا تمام می شد کفگیر را ته
دیگ می چرخاندند و با این کار به بقیه ی کسانی که در صف بودند خبر می دادند
که غذا تمام شده است .
کم کم این مسئله به صورت ضرب المثلی
درآمد و این ضرب المثل وقتی به کار می رود که بخواهند به فردی بگویند دیر
رسیده و دیگر مثل قبل توانایی یا ثروت قبلی را ندارند و قادر به کمک کردن
به او نیستند .
روزی تاجری با بار فراوان سوار بر شتر سفر می کرد . در طول راه با کاروان
دزدان برخورد کرد و آنها نه تنها تمام دارایی و حتی لباس های او را گرفتند ،
بلکه او را کتک مفصلی هم زدند !
تاجر هر چه قدر داد و فریاد
کرد فایده ای نداشت . همین طور که راه می رفت متوجه شد خار و خاشاک بیابان
پاهایش را زخمی کرده است ، آرام آرام و به سختی به راهش ادامه داد . یکدفعه
متوجه یک جفت کفش شد ، نزدیک رفت و آن ها را برداشت . وقتی دید که یک لنگه
از آن کفش ها پاره است با عصبانیت آن ها را به گوشه ای پرتاب کرد و رفت ،
ولی چند قدم بیشتر نرفته بود که پشیمان شد ، برگشت و کفش ها را پوشید و با
خودش می گفت : « در چنین بیابانی یک لنگه کفش هم غنیمت است ! » از آن وقت
به بعد این مثل را زمانی به کار می برند که بخواهند بگویند قدر نعمتی که در
حال حاضر داریم باید بدانیم !
